Bitkiler, insan oğluna sunulmuş bir hediyedir. Beslenmenin en temel kavramını oluştururlar ve bitkileri yakından tanımalıyız. I, İ ve J Harflerindeki bitkileri tanıyalım.
I
• Ihlamur - Tilia. (Ağaç cinsi): Ihlamurgiller (Tiliaceae) familyasından, Tilia cinsini oluşturan ağaç türleridir. Boyları 20-30 m'ye ulaşabilir. Sarkık çiçek demetleri sarımsı bir renge ve karakteristik bir kokuya sahiptir. Çok geç açan (Haziran-Temmuz) bu çiçekler kurutularak çay gibi içilir. Güzel kokulu çiçeklerinden dolayı bir gölge ağacı olarak yetiştirilir. Doğramacılıkta kıymetli olan beyaz ve hafif bir odun verir. Ihlamur kabuğundaki lifler ip ve kaba dokumalarda kullanılır. Arıcılıkta da önemli bir nektar kaynağıdır. Çiçek durumları tıbbi olarak kullanılır. Ihlamur çiçeği yatıştırıcı, idrar verici ve balgam söktürücü olarak çay şeklinde kullanılır. Ihlamur çiçeği banyosunun da yatıştırıcı bir özelliği vardır.
• Ilgın - Tamarix. (Bitki cinsi): Ilgıngiller familyasından, Tamarix cinsini oluşturan, tuzlu topraklarda görülen bitki türleridir. Avrasya'nın her yanında yetişen 90 kadar türü bulunan ılgın cinsi üyeleri, beyaz ya da bembe çiçek açarlar. Çeşitli türleri çit bitkisi ve süs bitkisi olarak yetiştirilir.
• Isırgan - Urtica. (Bitki cinsi): Isırgangiller familyasının Urtica cinsinden Mayıs-Ağustos ayları arasında çiçek açan, bir yıllık veya çok yıllık bir evcikli otsu bitki türleridir. Üzerinde yakıcı tüyleri bulunur. Histamin, formik asit gibi yakıcı maddeler bu tüylerin ucunda bulunur, deriyle temas ettiğinde ciddi yanma ve kaşıntılara neden olur. Isırgan yapısında, potasyum tuzları, organik asitler- formik asit, histamin, asetilkolin ve C vitamini bulundurur. Kök, gövde, yaprakları ve tohumları kullanılmaktadır. Çay ve infüzyon yapılarakta değerlendirilir. Anadolu'da yüzyıllardır bilinen bu bitkinin yemeği yapılarak ve börek içi olarak da çokça tüketilmektedir.
• Ispanak - Spinacia oleracea. (Bitki türü): Amaranthaceae familyasından yaprağı etli koyu parlak yeşil, sarımsı yeşil, çok sayıda çiçekli tek yıllık otsu bir bitkidir. Asya kıtasının orta ve güneybatı bölgelerinin yerlisi olan bu bitki dünyanın birçok farklı bölgesinde gıda olarak tüketilir. İran'dan 11. yüzyılda Araplar tarafından Avrupa'ya (İspanya) götürülmüştür. Kültürü yapılan bir sebzedir. Kış mevsimi boyunca bütün bölgelerimizde tüketilebilen bir sebzedir. Kış boyunca Güney ve Batı bölgelerimizde üretilen büyük miktardaki ıspanak İç ve Doğu bölgelerimizde pazarlanmaktadır. Ispanağın dondurulmuş olarak pazarlanabilmesi ve bu amaca uygun bir sebze oluşu yanında çorba ve çocuk maması sanayinde kullanılması da üretimi olumlu yönde etkilemiştir. Tek yıllık sebze olan ıspanağın anavatanın Güney Türkistan, Kafkasya, Nepal yani Batı Asya olduğu kabul edilmiştir.
• Itır - Pelergonium graveolens. (Bitki türü): Turnagagasıgiller (Geraniaceae) familyasından, Pelargonium cinsinden 14-40 cm boylarında, Haziran-Temmuz aylarında morumsu-pembe renkli çiçekler açan, çok yıllık otsu bir bitki türleridir. Bitki uçucu yağ, tanen ve şekerler taşır. Çiçekleri veya bitkinin toprak üstü kısımları çay halinde içilerek halk arasında solucan düşürücü olarak kullanılır. Bilhassa bağırsak parazitlerine karşı etkili olup, tehlikesizce kullanılabilmektedir.
İ
• İğde - Elaeagnus. (Ağaç cinsi): İğde (Elaeagnus), bir tür meyve ve bu meyveyi veren iğde ağacı türlerine verilen genel addır. Türkiye'de özellikle Güneydoğu ve İç Anadolu bölgesinde yetişir. Bağ ve bahçe kenarlarında çit bitkisi olarak da kullanılır. Azotu kökünde depolayabilme özelliği sayesinde en verimsiz topraklarda dahi yetişir. Ayrıca kuraklığa dayanıklılığı sebebiyle pek çok türü erozyonla mücadelede de kullanılabilmektedir. Böbrek rahatsızlığı olan kişilere bolca yemeleri tavsiye edilmiştir. Bağırsak bozukluklarını ve ağız pasını gidermek için de kullanılır. En yaygın ve kültüre alınmış türleden biri kuş iğdesidir ve bunun aşılı çeşitleri iri meyveli olup sultan iğdesi adıyla tanınır. Dünyada özellikle Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika'ya yayılmış çok çeşitli iğde türleri bulunmaktadır. Türkiye'de özelikle karasal iklime sahip olan pek çok ilde yetiştirilebilmektedir.
• İncir - Ficus carica. (Ağaç türü): Dutgiller familyasına dahil olan incir, Ficus cinsinin içerdiği yaklaşık 800 tür içinde ticari öneme sahip meyve veren tek bitkidir. Anavatanı Akdeniz ve Güneybatı Asya (Türkiye'den Afganistan'a kadar) olan, ağaç ya da ağaççık nitelikli bir bitki türü ve bu türün meyvesidir. Meyvelerinin besin değeri yüksektir. Meyvelerin bileşimini 30-40 şeker, A, B, C vitaminlerini oluşturmaktadır. Meyvelerinden hazırlanan İnfusyon özellikle çocuklarda kullanılabilen bir müshildir. Yapraklarındaki süt, incir sütü olarak bilinir ve halk arasında siğillere karşı kullanılır. Türün taze yaprakları ise, lapa halinde yaralara karşı kullanılagelmiştir. İncir başlıca dış satım ürünümüzdür. Ege Bölgesi'nde tarımda ön planda yer alır. Türkiye'de en fazla Aydın yöresinde yetiştirilir. Dünyadaki en büyük üreticisi 280.000 ton ile Türkiye'dir.
• İpek otu - Asclepias syriaca. (Bitki türü): Tırtılların yiyebileceği tek bitki türüdür.
• İrmikkökü - Collinsonia canadensis. (Bitki türü): Bitki Peter Collinson tarafından keşfedildi. Amerika ve Avrupa'da tıp alanında kullanılmıştır. Sinir sistemini ve mukoz membranlarda konjesyon kaldırarak ve iyileştirilmesinde, kılcal damarların ve dolaşım sistemi zafiyetlerinde, boğaz ve alt bağırsak mukozasının tedavisinde, boğaz ağrısı, Laranjit, faranjit, kapiller dolaşım problemlerinde ve hemoroid tedavisinde faydalıdır.
J
• Japon akçaağacı - Acer palmatum. (Ağaç türü): Akçaağaçgiller familyasından, doğal olarak Japonya, Kore ve Çin'de bulunan bir akçaağaç türüdür. 15 m'ye kadar boylanabilen, yaprak döken ağaçlardır. Nisan ve Mayıs aylarında çiçek açar, tohumlar Eylül ayında olgunlaşır. Ilıman iklimli yerleri sever. Işık-yarı gölge ağacıdır. Tohum, çelik ve aşı ile üretilir. Yol ağaçlandırılmasında kullanılabilir. Rüzgara ve kirli hava şartlarına dayanıklıdır. Yapraklarının renkli olması nedeniyle çok dekoraif bir bitkidir. Bazı yavaş büyüyen türleri saksı içerisinde de yetiştirilmektedir. Yine bazı türleri çit bitkisi olarakta kullanılmaktadır. Önemli türleri; Ova akçaağacı, diş budak yapraklı akçaağaç, Japon alev akçaağacı, Çınar yapraklı akçaağaç, kırmızı akçaağaç, Gümüşi akçaağaç.
